جوان آنلاین: استان اردبیل که حدود یک درصد از مساحت کل کشور را شامل می‌شود از تنوع گیاهی و جانوری منحصر به فردی برخوردار است، اما برای ارتقای وضعیت و شاخص‌ها در حوزه محیط‌زیست و منابع طبیعی نیازمند تقویت نیروی انسانی، بودجه و امکانات است. با توجه به شرایط حاکم سیاست دستگاه‌های ذی‌ربط که پیش‌تر تنها بر بحث حفاظت از منابع موجود و توسعه طرح‌های مرتع‌داری استوار بود، در سال‌های گذشته به تدریج به سمت افزایش سرانه فضای سبز در کنار اجرای طرح‌های چندمنظوره با استفاده از سایر ظرفیت‌های مرتعی در راستای بهبود معیشت بهره‌برداران و به ویژه دامداران سوق یافت. بر همین اساس اردبیل برای پیشگیری از تخریب و تصرف عرصه‌های ملی خود دست به اجرای طرح‌های مختلفی زده که دانش‌بنیان کردن بخش کشاورزی توأم با بهره‌وری در کنار اقدامات پژوهشی و آموزشی در بخش کشاورزی از جمله آنهاست. کار‌هایی که باعث شد مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل در بین تمامی مراکز و مؤسسات رتبه اول کشوری را کسب و مرکز نمونه کشور در سال ۱۴۰۲ شود.
به دلیل چالش‌ها و مشکلات زیست محیطی که در سطح جهان وجود دارد، توجه به منابع طبیعی و کاشت درخت به منظور افزایش سرانه فضای سبز جهانی در دستور کار کشور‌ها قرار گرفته است. بر همین اساس رهبر معظم انقلاب به موضوع درخت و درختکاری اهمیت زیادی می‌دهند و در اسفند سال گذشته نیز با کاشت سه نهال این موضوع را نشان دادند. حالا طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت در کل کشور به اجرا درآمده و اعلام شده اگر هر ایرانی بتواند در طول سال سه اصله نهال بکارد، بعد از چهار سال به هدف‌گذاری کاشت یک میلیارد درخت به راحتی دست خواهیم یافت. در این میان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بسیج به دلیل ارتباط گسترده که با مردم دارند، می‌توانند حلقه متصل‌کننده منابع طبیعی و مردم باشند تا بتوان این طرح را در بین شهروندان ترویج و نهادینه کرد.
این طرح در استان اردبیل هم به اجرا درآمده و قرار شده در گام نخست حدود ۴۰ میلیون درخت در مناطق مختلف استان کاشته شود.
آبخیزداری برای تأمین آب روستا‌ها
اجرای طرح‌های توسعه آبخیز با هدف حفظ و پایداری آب، افزایش ذخیره آب در حوضه آبخیز، جلوگیری از فرسایش خاک، تأخیر در روان آب‌ها و جلوگیری از سیل و تخریب مرتع و پوشش گیاهی در بیشتر استان‌ها در دستور قرار دارد.
توجه به پروژه‌های آبخیزداری و انجام طرح‌هایی که در حفظ منابع آبی تأثیر مثبتی دارند، باعث شده تا اردبیلی‌ها نیز بتوانند روستا‌های خود را تقویت و نسبت به تأمین آب مورد نیاز آن‌ها به اهداف از قبل تعیین شده برسند. چند روز پیش بود که اعلام شد با افتتاح طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری ۹۵۰ خانوار از مزایای این طرح‌ها در ۱۶ روستای اردبیل بهره‌مند می‌شوند. در همین رابطه مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل با تأکید بر لزوم همکاری و تعامل بیش از پیش مردم با مجموعه منابع طبیعی و آبخیزداری می‌گوید: «امیدواریم با مشارکت مردم در اجرای طرح‌ها گام بلندی در راستای ارتقای سطح منابع طبیعی و آبخیزداری برداریم.»
محمود قلی‌زاده با اشاره به طرح‌های به اجرا درآمده، ادامه می‌دهد: «طرح‌هایی با هدف کنترل سیل و رسوب و تقویت پوشش گیاهی، تقویت آب چشمه‌ها و قنوات، کاهش اثرات خشکسالی و تقویت سفره‌های آب‌های زیرزمینی اجرایی شده‌اند.»
وی ذخیره نزولات آسمانی، کنترل سیلاب و فرسایش خاک، افزایش پوشش گیاهی و تغذیه آبخوان‌ها را از دیگر اهداف اجرای پروژه‌های آبخیزداری ذکر کرده و تصریح می‌کند: «احداث سازه‌های سنگی گابیونی، بند‌های زیرزمینی و دو منظوره پخش سیلاب و کنتور فارو از جمله اقدامات انجام گرفته در حوزه آبخیز استان است.»
به گفته این مسئول اقدامات در حوزه آبخیزداری، مدیریت روان‌آب‌های سطحی و کنترل سیلاب در شهرستان‌های سرعین، کوثر، گرمی، اصلاندوز، اردبیل، خلخال، نیر و انگوت صورت گرفته و دیگر مناطق هم در برنامه قرار دارند.
رتبه اول کشوری در دست اردبیل
تولید ۳ هزار و ۵۰۰ تن بذر استاندارد و گواهی شده، ۳۴۰ هزار اصله نهال، نظارت بر تولید ۶۰ هزار تن محصولات زراعی و ۳۷۴ هزار اصله نهال از اقدامات شاخص در تولید محصولات فناورانه و نظارت در اردبیل است. اقداماتی که در کنار دیگر کار‌های انجام شده حالا به نتیجه رسیده و براساس اعلام رئیس مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان، این مرکز در بین کلیه مراکز و مؤسسات رتبه اول کشوری را در تمام زمینه‌ها کسب کرده و مرکز نمونه کشور در سال ۱۴۰۲ شد.
کمال شهبازی دانش‌بنیان‌کردن بخش کشاورزی توأم با بهره‌وری را به عنوان یکی از مهم‌ترین محور‌های راهبردی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی برشمرده و می‌گوید: «سازمان تات خط مقدم پاسخگو بودن به حل مشکلات بخش کشاورزی است.»
وی به دستاورد‌های دو ساله مرکز در دولت سیزدهم اشاره و تصریح می‌کند: «در حوزه پژوهش اجرای ۳۳۸ فقره پروژه تحقیقاتی، انتشار ۴۸۱ نشریه ترویجی و مقاله و مشارکت در معرفی ۵۳ رقم زراعی و باغی انجام گرفته است.» شهبازی با بیان اینکه معرفی ۱۵ ژنوتیپ امیدبخش جزو برنامه‌های آینده مرکز تحقیقات استان اردبیل قرار دارد، می‌افزاید: «ایجاد دهکده فناوری و نوآوری استان، انعقاد ۱۳ تفاهمنامه همکاری، اجرای ۱۱۰ هزار نفر روز دوره آموزشی و بیش از هزار برنامه ترویجی در راستای انتقال یافته‌های تحقیقاتی حکایت از همکاری با سازمان جهاد کشاورزی استان دارد.»
رئیس مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان به اهم اقدامات صورت گرفته در حوزه پشتیبانی و زیرساخت‌ها اشاره کرده و می‌گوید: «افزایش بیش از ۳۰۰ درصدی درآمد‌های اختصاصی مرکز، تأسیس ایستگاه ملی سیب‌زمینی کشور، احداث گلخانه مدرن تحقیقاتی، سردخانه و آزمایشگاه مجهز و اخذ ۹۸ درصدی سند مالکیت تک برگی در دولت سیزدهم حاصل شده است.»
وی در حوزه مدیریت و حفظ ذخایر ژنتیکی و تنوع زیستی استان به گردآوری ۲۱۸ گونه بومی گیاهان دارویی، نگهداری ۲۲ نفر شتر دوکوهانه و تدوین اطلس ذخایر ژنتیکی استان اردبیل اشاره می‌کند. مرکز تحقیقات استان اردبیل برای آینده برنامه‌های زیادی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به افزایش اثربخشی و ضریب نفوذ دانش برای جهش تولید، توجه جدی به پایداری منابع آب و افزایش بهره‌وری آن، تنوع‌بخشی به ارقام زراعی و باغی با توجه به تغییرات اقلیمی، اصلاح الگوی کشت، توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان و تقویت زیرساخت‌های مرکز اشاره کرد.
